SŁAWOMIR IWASIÓW – GATUNEK ZAGROŻONY
Nowa powieść Andrzeja Horubały, zatytułowana „Wdowa smoleńska albo niefart”, zapowiada zdekonstruowanie mechanizmów funkcjonowania mitów narosłych wokół katastrofy smoleńskiej, ale nie do końca tę obietnicę spełnia. Dlaczego? Moje przeczucie jest następujące: obserwujemy zmianę paradygmatu funkcjonowania powieści i osłabienie siły społecznego oddziaływania literatury (w tym wypadku ważnego dla polskiej tradycji XX i XXI wieku podgatunku: powieści politycznej). Narracja Horubały, jakkolwiek pod wieloma względami bardzo dobra, to jeden z wielu symptomów tych przemian. Konserwatysta naszych czasów Horubała to ciekawa postać na horyzoncie literatury…
KRZYSZTOF VARGA – Między męczeństwem a obciachem
Spośród wszystkich prawicowo-katolickich publicystów i pisarzy największą miętę czuję do Andrzeja Horubały. Przebić się nie umiem przez masywne elukubracje Bronisława Wildsteina, nijak nie śmieszą mnie niebywale dowcipne książki Marcina Wolskiego, zbiory brawurowej publicystyki Rafała Ziemkiewicza wpędzają mnie zaś w nastrój kloaczny i depresyjny zarazem. Tymczasem eseje Horubały, a także jego nieznane szerszej publice powieści czytam zaciekle i z wielkim ukontentowaniem. Kiedy zaś w „Dzienniku Gazecie Prawnej” przeczytałem wywiad z Horubałą pod wszystko obiecującym tytułem „Autokompromitacja”, natychmiast rzuciłem się do lektury…
MOJA AUTOKOMPROMITACJA
Z Andrzejem Horubałą rozmawia Magdalena Rigamonti. Niesamowite, że ci, którzy w latach 80. ryzykowali swoją wolność, a często i życie, zaczęli drżeć na myśl, że prezes pierwszej czy drugiej partii źle na nich popatrzy. To jest coś potwornego, co się z nami stało. Puścił pan lejce. Jak już się rozszczelnia, to nie po to, żeby budować coś stabilnego, żeby oferować nowy zestaw poglądów. Jesteśmy zamknięci w swoich środowiskach i nawet jak odtaje pandemia, to się ze sobą nie dogadamy. Każdy…
PŁACZ PRYMASA
Płakał! Prymas Tysiąclecia, niezłomny książę Kościoła, osadzony w na wpół zrujnowanym dawnym klasztorze, w roku 1953, gdy Witold Gombrowicz publikował pierwsze słowa „Dziennika”, płakał. Z satysfakcją, nadzieją czytali zapewne raport o nastrojach prymasa w warszawskiej centrali, bo przecież uwięzienie Wyszyńskiego miało być preludium do jego złamania i procesu. Mieli już nawet świadka, księdza Tomasza Rusaka, który w słonecznym 1952 roku złożył zeznania dotyczące współpracy Wyszyńskiego z Gestapo. A jak! Miało pójść na całego. Prymas płaczący. Widok przedziwny. Szczupłe ciało pięćdziesięcioparolatka…
KALINA
Dwie są sceny, gdy widać, jak wielki to mógł być spektakl („Kalina” w reż. Marty Głuchowskiej w Teatrze Polonia). Obrazek z oddziału położniczego, gdy zrozpaczona Katarzyna Figura, bez peruki, tylko z głową obwiązaną bandażem, tłumiąc skowyt, opowiada o utracie dziecka i brutalnej operacji usunięcia macicy. I wtedy przypomina wszystkim widzom premiery monodramu, że bywa także wybitną aktorką dramatyczną. I scena druga, już w zasadzie na pół prywatna, gdy Kasia Figura wychodzi do braw i się uśmiecha, trochę jeszcze niepewnie, szukając wśród publiczności znajomych twarzy, szukając znaków, czy…
WOJCIECH STANISŁAWSKI – WYZWOLENIE
Jakie to pyszne wywrócenie stołu, przy którym siedzi syta, zadowolona „polska prawica”. Jaka odwaga, która sięga dalej niż polityka. Czy żal mi czytelników, którzy kupią „Wdowę smoleńską” tylko dlatego, że rozeszła się plotka o strasznym skandalu? Ani trochę. Najstarsi bibliofile pamiętają jeszcze żarcik Boya, który za sanacji wydał „Rozprawę o metodzie” Kartezjusza przepasaną banderolą „Tylko dla dorosłych”. Mało którego wydawcę stać dziś na druk banderoli, w dziedzinie książek dla dorosłych też niemało się wydarzyło, napiszmy jednak z całą mocą: ta…
MARCIN KUBE — POLA, DARUJ
Powieści z kluczem dzielą się na te, które szybko idą w zapomnienie (kto jeszcze pamięta o „Litym borze” Andrzeja Żuławskiego czy „Miazdze” Jerzego Andrzejewskiego?), oraz na te, które swój klucz gubią z korzyścią dla dzieła. Bo kogo poza historykami literatury zajmuje fakt, że „Biesy” Dostojewskiego w swoim czasie wywołały w Rosji personalny skandal? Ludzie przemijają, a numer ISBN zostaje. Dlatego zabawa pod tytułem „kto jest kim” w silnie autobiograficznej powieści „Wdowa smoleńska albo niefart” Andrzeja Horubały jest, owszem, zajmująca i…
PAWEŁ MILCAREK — WDOWA SMOLEŃSKA ALBO NIEFART
Przeczytałem najnowszą powieść Andrzej Horubała . Dwoma haustami, mam przecież słabość do tego autora (jeśli chodzi o jego powieści, to głównie z powodu pradawnego „Farciarza”, ale przypominam sobie, że kiedyś układałem dla zabawy listę autorów mojego idealnego tygodnika, i AH był tam pewniakiem wśród kilku). „Wdowa smoleńska” to ciągle ten sam styl i forma, z tymi samymi plusami i minusami – nie zaskakuje, jest sekwelem lubianego sowizdrzała, dostarczającym też sporo rozrywki przypominania sobie osób i sytuacji, których tu się właściwie…
JAN WRÓBEL — POLSKA WYDAŁA NA CIEBIE WYROK
Powieść zaangażowana ma angażować. Co zrobić z ostatnią powieścią Andrzeja Horubały? Kolejny sequel „Wesela”, dzieła niestandardowego, zarazem wybitnego i zaangażowanego alla polacca: miłość do Ojczyzny i nic, tylko się pochlastać. Daj Bóg każdemu pisarską sprawność Horubały – chociaż Wyspiański pisał lepiej – ale skoro autor tworzy powieść zaangażowaną, to liczy się przede wszystkim efekt na skali emocji. Wnerwiła ta jego „Wdowa smoleńska albo niefart” (Wydawnictwo Nowej Konfederacji, 2021)? Nie wnerwiła? Napisana jest na pewno znacznie ciekawiej niż debiutancki (i też…